नेपालमा ५५ देशको २ खर्ब २८ अर्ब प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी
काठमाडौं। नेपालमा संसारका विभिन्न ५५ देशबाट २ खर्ब २७ अर्ब ९५ करोड रूपैयाँ बराबरको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी (एफडिआई) रहेको छ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले आज सार्वजनिक गरेको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीसम्बन्धी सर्वेक्षण प्रतिवेदनअनुसार आव ०७७र७८ को अन्त्यसम्म कूल प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीको मौज्दात अघिल्लो वर्षको तुलनामा १४ दशमलव ८ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ।
कूल वैदेशिक लगानीमध्ये चुक्ता पुँजीको अंश ५३ दशमलव ९ प्रतिशत, सञ्चितिको ३१ दशमलव ६ प्रतिशत र कर्जाको अंश १४ दशमलव ५ प्रतिशत रहेको छ। चुक्ता पुँजीको अंश १३ दशमलव ७ प्रतिशतले बढेकाले कूल प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमा वृद्धि भएको केन्द्रीय बैंकको विवरणमा उल्लेख छ।
प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीसम्बन्धी आवश्यक तथ्यांक संकलन गरी यस्तो लगानीको क्षेत्रगत अवस्था एवं प्रवृत्ति विश्लेषणका आधारमा आवश्यक नीति निर्माणमा सहयोग पुर्याउन केन्द्रीय बैंकको आर्थिक अनुसन्धान विभागले प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीका सम्बन्धमा प्रत्येक वर्ष स्थलगत सर्वेक्षण गरी प्रतिवेदन प्रकाशन गर्दै आएको छ।
आव ०७७/७८ मा नेपालमा प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमा सञ्चालित कम्पनीमध्ये कूल १ सय ९७ वटा कम्पनीको नमूना छनोट गरी सर्वेक्षणबाट प्राप्त तथ्यांक तथा अन्य विवरणको विश्लेषणका आधारमा ‘प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीसम्बन्धी सर्वेक्षण प्रतिवेदन, २०७७र७८’ तयार पारिएको केन्द्रीय बैंकले जनाएको छ।
विसं २०७८ असार मसान्तसम्ममा नेपालमा ५५ देशको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी रहेको छ। त्यसमा भारतबाट सबैभन्दा बढी अर्थात् ७५ अर्ब ८१ करोड र त्यसपछि क्रमशः चीनबाट ३३ अर्ब, आयरल्याण्डबाट १६ अर्ब ४८ करोड, सिङ्गापुरबाट १५ अर्ब ४८ करोड र सेन्ट किट्स एण्ड नेभिसबाट १४ अर्ब ५१ करोड प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी भित्रिएको छ।
नेपालमा रहेको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमध्ये ६० दशमलव ५ प्रतिशत औद्योगिक क्षेत्रमा र ३९ दशमलव ४ प्रतिशत सेवा क्षेत्रमा रहेको देखिन्छ। औद्योगिक क्षेत्रअन्तर्गत जलविद्युत् क्षेत्रमा ३० दशमलव ८ प्रतिशत र उत्पादन क्षेत्रमा २९ दशमलव ५ प्रतिशत वैदेशिक लगानी रहेको देखिन्छ।
यसैगरी कूल प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमध्ये २६ दशमलव ९ प्रतिशत सेवा क्षेत्रअन्तर्गत बैंक तथा वित्तीय संस्था र बीमा कम्पनीमा रहेको छ।
वैदेशिक लगानीमा सञ्चालित उत्पादनमूलक कम्पनीको क्षमता उपयोग ६४ दशमलव ९ प्रतिशत रहेको छ भने नाफाको दर करिब १४ दशमलव ७ प्रतिशत रहेको छ।रासस